Socjalizm to wieloznaczne pojęcie, które odnosi się do wielu płaszczyzn. W tym tekście chcemy zająć się tylko socjalizmem w wymiarze politycznym i gospodarczym. Jeśli chodzi o socjalizm polityczny to jest to pogląd według którego władza powinna należeć do ludu. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to tyle, że to właśnie społeczeństwo, a nie uprzywilejowane klasy społeczne powinny mieć decydujący wpływ na władzę i decyzje państwowe. Socjalizm w wersji komunistycznej jest doktryną, która domaga się zabrania władzy wyższym klasom i przekazania jej robotnikom oraz chłopom.
Późniejsze modyfikacje oczywiście prowadzą do tego, że interesy chłopów i robotników są reprezentowane przez partię socjalistyczną. Socjalizm jako doktryna polityczna ma również bardzo silną podbudowę gospodarczą. Jeśli chodzi o kwestie gospodarcze to jest on zwolennikiem solidarności społecznej oraz dużej roli państwa narodowego w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa. Tradycyjna i historyczna wersja socjalizmu spod znaku Związku Socjalistyczny Republik Radzieckich jest zwolennikiem centralnego planowania. Centralne planowanie w gospodarce jest całkowitym przeciwieństwem kapitalistycznej władzy rynkowej. Współczesny socjalizm i ruchy identyfikujące się z nim odeszły daleko od wzorca proponowanego przez radzieckie państwo.
W tej chwili socjalizm w polityce jest identyfikowany raczej z zestawem poglądów według których państwo powinno troszczyć się o społeczeństwo i nie może o nim zapominać. W praktyce przekłada się to na aprobatę interwencyjnych działań państwa. W socjalistycznych poglądach obecne jest silne skupienie się na roli jednostki z jednoczesną świadomością, że nie można jej zostawić samemu, ponieważ nie każdy sobie poradzi i częstokroć pomoc państwa jest niezbędna. Z socjalizmem wiąże się również idea państwa opiekuńczego, którego głównym celem nie jest robienie interesów i zarabianie pieniędzy, ale troska o lepsze życie obywateli wyrażająca się w rozbudowanym systemie opieki społecznej.
